Mierezkowski

Miereżkowski czerpał materiał dla syntetycznych uogólnień metafizycznych tylko z przeszłości. W odróżnieniu od autora Chrystusa i Antychrysta Fiodor Sołogub był całkowicie związany ze współczesnością. W swoich utworach pisanych prozą sięgnął do zagadnienia prowincjonalnej inteligencji rosyjskiej, wielokrotnie eksploatowanego przez literaturę na przełomie dwóch wieków. Zgodnie z założeniami poetyki modernistycznej ujął je nie w aspekcie społecznym, lecz ogólnoludzkim. W powieści Ciężkie sny, koszmar i bezsens szarej egzystencji prowincjonalnej ciążącej na ludziach ?rozbitych” i uciemiężonych przez życie”, ludziach ?współczesnych z nieokreślonymi nastrojami, z chorobliwą tęsknotą za czymś niezwykłym, poszukujących czegoś nowego w życiu i w sobie”, ilustrował ahistorycznie pojętą ?tragedię bytu”. Symboliczny podtekst powieści Sołoguba jeszcze wyraźniej zarysował się w Małym biesie. Struktura utworu jest dwuwarstwowa. Warstwę pierwszą stanowi historia prowincjonalnego nauczyciela Pieriedonowa, przypominająca najlepsze demaskatorskie stroni:; satyry rosyjskiej. Kreśląc perypetie bohatera związane z ożenkiem, Soło-gub wykorzystał doświadczenia Sałtykowa-Szczedrina. W tej warstwie utworu wszystkie elementy ?anegdotyczne, obyczajowe i psychologiczne opierały się, jak to podkreślił sam autor, ?na niezwykle dokładnej obserwacji” życia prowincji.